Facylitacja – podsumowywanie procesu i analiza jakości pracy facylitatora

Jak skutecznie zakończyć sesję facylitacyjną? W jaki sposób analizować własną pracę, by się rozwijać? Jak mierzyć efektywność procesów grupowych? To pytania, które zamykają pełny cykl kompetencji facylitatora.

Zapraszam do ostatniego w cyklu artykułu o facylitacji, który bazuje na materiałach opracowanych przez Agnieszkę Buśk, mnie i Dawida Muszkieta w ramach inicjatywy Centrum Facylitacji „Wakacyjne Wtorki z Facylitacją 2025”. Naszym celem była promocja facylitacji i profesjonalizacja zawodu facylitatora zgodnie z PRK6 „Facylitowanie – prowadzenie spotkań grupowych„. Facylitacja to droga do efektywnej pracy grupowej. Facylitator jest swoistym przewodnikiem po tej drodze. Stałe doskonalenie jakości własnej pracy sprawia, że może być przewodnikiem coraz lepszym, czyli coraz bardziej skutecznym i efektywnym.

Zanim przejdę do zamykania, warto przypomnieć, że facylitacja to proces, w którym każdy element ma swoje znaczenie. Więcej o tych etapach pisałam w poprzednim artykule ” Facylitacja pracy grupowej – projekt sesji” (https://magdalenarobak.pl/facylitacja-pracy-grupowej-projekt-sesji/).

Poniżej przedstawiam trzy narzędzia, które pomagają przyjrzeć się jakości pracy zarówno grupy, jak i facylitatora:

• stop&reflect – do zastosowania podczas sesji facylitowanej,
• 3p oraz model góry lodowej – do przeglądu jakości zaprojektowania i przeprowadzenia procesu facylitacji; można ich użyć także do przygotowania się do podsumowania procesu ze Sponsorem.

modele refleksji – strukturalne podejście do analizy

stop&reflect – narzędzie do bieżącej refleksji dla facylitatora i grupy

Jednym z praktycznych narzędzi, które możemy używać w trakcie sesji facylitowanej, jest STOP&REFLECT. W trakcie procesu facylitator zaprasza Uczestników do wspólnej refleksji nad jakością pracy:

• Gdzie jesteśmy w realizacji celu – checkpoint postępów.
• W skali 1-6 jak oceniam nasz sposób współpracy do tego momentu – czyli szybka diagnoza jakości procesu.
• Co dobrze działa, wspiera nas – identyfikacja mocnych stron i dobrych praktyk, które warto kontynuować.
• Co chcemy wprowadzić/zmienić na kolejnym etapie (więcej, mniej, inaczej) – okreslenie konkretnych działań, któe wprowadzone zostana w kolejnym etapie pracy grupy.

To narzędzie pozwala na bieżące dostrajanie procesu i buduje w grupie nawyk refleksyjności.

model 3p z six sigma

Pierwszy model dzieli analizę na trzy kluczowe obszary:

• Wyniki – czy osiągnęliśmy to, co chcieliśmy w czasie, który na to zaplanowaliśmy oraz czy wyniki są zakąldanej jakości (spełniają kryteria, które zostały uzgodnione na etapie wstępnym)?
• Proces & Narzędzia – jak działały zastosowane metody i techniki?
• Relacje/Współpraca – jaka była jakość interakcji w grupie?

Warto przeanaliować także zakres, czyli zrobić refleksję nad tym, czy objęliśmy wszystkie istotne elementy problemu.

model góry lodowej z process iceberg

Analiza sesji z wykorzystaniem metafory góry lodowej (Process Iceberg) przypomina nam, że to, co widzimy na powierzchni – cele, zadania i konkretne rezultaty – to tylko niewielka część tego, co naprawdę dzieje się w grupie. Pod wodą kryje się znacznie więcej:

• proces, format i narzędzia (jak pracowaliśmy?),
• komunikacja i relacje interpersonalne (jaka była jakość interakcji?),
• indywidualne preferencje i role (kto i jak uczestniczył w sesji?),
• oraz na najgłębszym poziomie zaangażowanie i emocje uczestników.

Ta perspektywa pozwala facylitatorowi zadawać sobie kluczowe pytania: „Co pomogło grupie osiągnąć cele?” oraz „Co przeszkadzało i co chcemy robić inaczej następnym razem?”.

kogo zaprosić do oceny procesu facylitacji

Refleksja nad własną pracą powinna uwzględniać perspektywy wszystkich istotnych grup interesariuszy:

• Sponsor/Decydenci,
• Uczestnicy sesji,
• Interesariusze wewnętrzni – osoby zaangażowane w przygotowanie, ale nieobecne podczas samej sesji,
• Beneficjenci rezultatów – ci, na których wpłyną wypracowane rozwiązania,
• HR/HR BP – partnerzy facylitatora w procesie.

Dla każdej grupy możesz zastosować różne kryteria oceny Twojej pracy. Świadomość tej różnorodności pomaga w budowaniu bardziej kompletnej perspektywy na własną skuteczność.

pamiętaj o dwóch rodzajach celów

Tworząc ankietę oceny własnej pracy, warto pamiętać, że sesja facylitowana i cały proces mogły mieć wyznaczone dwa rrodzaje celów (inspirując się Technology of Participation):

• Cel racjonalny – dotyczy konkretnego rezultatu; jest mierzalny, związany z działaniem, logiczny i zorientowany na wynik. To odpowiedź pytanie: „Co grupa miała wypracować i co wypracowała?”.
• Cel emocjonalny – dotyczy stanu emocjonalnego, jaki uczestnicy mają osiągnąć w trakcie lub po sesji, np. poczucie bezpieczeństwa, zaangażowanie, zaufanie, motywacja, poczucie wpływu.

standardy pracy facylitatora IAF – pomoc w refleksji

International Association of Facilitators (IAF) definiuje sześć kluczowych obszarów kompetencji facylitatora:

1. Budowanie relacji z klientem – współpraca, kontraktowanie, zrozumienie potrzeb.
2. Planowanie procesu pracy grupowej – struktura, cele, narzędzia.
3. Tworzenie środowiska partycypacyjnego – inkluzywność, bezpieczeństwo, zaangażowanie.
4. Prowadzenie pracy grupy ku rezultatom – efektywność, dynamika, decyzje.
5. Posiadanie i rozwijanie wiedzy profesjonalnej – metody, techniki, modele.
6. Modelowanie profesjonalnej postawy – etyka, neutralność, refleksyjność.

Te obszary mogą służyć jako mapa rozwoju i podstawa do samooceny. Regularnie warto zadawać sobie pytanie: w którym z tych obszarów jestem najsilniejszy, a który wymaga mojej uwagi?

polska kwalifikacja „facylitowanie – prowadzenie spotkań grupowych” – jasne standardy oceny

W Polsce facylitacja jest oficjalną kwalifikacją wpisaną do Polskiej Ramy Kwalifikacji na 6. poziomie. Osoba posiadająca tę kwalifikację:

• jest gotowa do samodzielnego przygotowania i prowadzenia procesu pracy grupy;
• koncentruje się zarówno na celu grupy, jak i potrzebach jej członków;
• wykorzystuje specjalistyczną wiedzę z zakresu współpracy grupowej oraz modeli, metod i technik facylitacji;
• świadomie używa narzędzi komunikacyjnych dla zapewnienia partycypacyjnego charakteru sesji;
• jest świadoma swojej roli – odpowiada za proces, nie za treść rozwiązań.

Te standardy mogą służyć jako punkt odniesienia w ocenie własnego rozwoju profesjonalnego a także w celu certyfikacji. Więcej informacji znajdziesz tu: https://www.centrumfacylitacji.pl/index.php/certyfikacja/.

Zamykanie procesu to nie końcówka procesu, ale początek wdrażania rozwiązania. To też okazja do uczenia się. Dobra refleksja wymaga czasu i systematyczności. Nie rób tego „na szybko” i nie rób tego korzystając wyłącznie z własnych opinii i obserwacji. Potraktuj analizę własnej pracy jako inwestycję w przyszłe sukcesy.

Artykuł powstał na podstawie materiałów ze spotkania prowadzonego przez Agnieszkę Buśk, Magdalenę Robak & Dawida Muszkieta w ramach wydarzenia „Wakacyjne Wtorki z Facylitacją 2025″ (19.08.2025). Napisany został ze wsparciem Claude, Copilot i Gemini (AI).